H λέξη bully σήμαινε αδελφικός φίλος , αγαπητικός , από τη λέξη boel, ολλανδική ,μεσαιωνική λέξη που σημαίνει αδελφός. Σταδιακά όμως κατέληξε να σημαίνει νταβατζής, αυτός που εξαρτάται από γυναίκες, ο αδύναμος.
Το ρήμα
bully με την σημασία του ασκώ βία πρωτοεμφανίστηκε στην αγγλική αργκό το 1710.
Αργότερα , σε έργο της , η
VIRGINIA WOLF υποστήριξε ότι ο φασισμός είναι μια μορφή
bullying και χαρακτήρισε τον
Xίτλερ και τους Ναζί ως
brutal bullies.
 |
| ο φασισμός είναι μια μορφή bullying |
(Γράφει ο μαθητής Καπίρης Κώστας – Β’3) :
Ο όρος ”εκφοβισμός και βία στο σχολείο”, όπως και ο όρος ”θυματοποίηση” χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου.
Συχνά το ”ισχυρότερο” παιδί αντλεί από την πράξη του κάποιο όφελος, όπως ευχαρίστηση, κύρος, υλικά αποκτήματα, ενώ το ”αδύναμο” παιδί δεν μπορεί να προστατέψει με ουσιαστικό και ριζικό τρόπο τον εαυτό του. Ο εκφοβισμός και η βία στο σχολείο είναι και ομαδικό φαινόμενο, καθώς δεν αφορά μόνο το μαθητή που εκφοβίζει και εκφοβίζεται αλλά και όσους είναι παρόντες ή γνωρίζουν την ύπαρξη του, δηλαδή τους παρατηρητές οι οποίοι μπορεί να είναι είτε μαθητές είτε ενήλικες. Ένα σημείο το οποίο χρήζει διευκρίνησης είναι ότι όλες οι μορφές μαθητικής επιθετικότητας δεν αποτελούν εκφάνσεις του σχολικού εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο.
Η επιθετικότητα, η οποία αποτελεί οικουμενικό χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης, δε στοχεύει πάντα στην εμπρόθετη και επαναλαμβανόμενη τρομοκράτηση των ”αδύναμων” και συνεπώς δεν αποτελεί σε όλες τις περιπτώσεις μορφή εκφοβιστικής συμπεριφοράς. Για παράδειγμα, η έκφραση επιθετικότητας στα πλαίσια κάποιου παιχνιδιού εξαιτίας μιας διαφωνίας, δεν αποτελεί αναγκαστικά μορφή εκφοβισμού. Επίσης η επιθετικότητα μπορεί να μετασχηματιστεί σε μορφές συμπεριφοράς κοινωνικά αποδεκτές, όπως είναι η διεκδικητικότητα, η πρωτοβουλία, το θάρρος της γνώμης, η δημιουργικότητα, η επιθυμία για μάθηση. Στις περιπτώσεις του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο, η επιθετικότητα και η δύναμη (σωματική, ψυχολογική ή κοινωνική) διαστρεβλώνονται, γίνονται μέσο επιβολής και μάλιστα ένας τρόπος συσχέτισης με τους άλλους σε δυαδικό και ομαδικό επίπεδο.
Μορφές ενδοσχολικής βίας
-
.jpg)
Απειλή τραυματισμού ή φυσικός τραυματισμός κάποιου, εκδηλώνεται με χειρονομίες, σπρωξίματα, ξυλοδαρμούς.
-
Συστηματική χρησιμοποίηση υβριστικών εκφράσεων, φραστικών επιθέσεων, προσβολών και απειλών, ειρωνείας, χρήση γελοίων ονομάτων.
-
Εκβιασμοί για απόσπαση χρημάτων ή προσωπικών αντικειμένων.
-
Προσπάθεια για κοινωνική απομόνωση, για άσκηση επιρροής στην ομάδα των συνομήλικων ώστε να αισθανθούν αντιπάθεια για κάποιο συγκεκριμένο συμμαθητή τους.
-
Αποστολή απειλητικού ή υβριστικού υλικού μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, των υπηρεσιών MMS και SMS που παρέχουν τα κινητά τηλέφωνα και των διαδικτυακών τόπων κοινωνικής δικτύωσης, χρήση ή παραποίηση των προσωπικών δεδομένων κάποιου ατόμου.
-
Διάδοση αρνητικών σχολίων εξαιτίας της καταγωγής της κοινωνικής τάξης, της οικονομικής κατάστασης, της διαφορετικότητας.
Παραδείγματα bullying από την Αλεξάνδρα Ρούσου – “Ομαδική Βία και Επιθετικότητα στα σχολεία” – Ίδρυμα Μαραγκοπούλου για τα δικαιώματα του ανθρώπου.
Παιδί της τετάρτης δημοτικού ήταν θύμα προκλητικής, προσβλητικής συμπεριφοράς, κοινωνικό αποκλεισμό και φυσικής βίας όπως χτυπήματα και δαγκώματα. Το παιδί, μεγάλης ευφυΐας εκδήλωνε μεγάλο άγχος με τη καθημερινή προσέλευση στο σχολείο. Η συμπεριφορά του σε περιόδους αργίας του σχολείου ήταν δραματικά καλύτερη από τις μέρες του σχολείου. Η αντίδραση του σχολείο στις διευκρινιστικές ερωτήσεις των γονιών ήταν να τους κατηγορήσει για την κακή ανατροφή του παιδιού τους που κατά την Διευθύντρια του σχολείου ήταν και η μόνη υπεύθυνη για τα γεγονότα.
Ένας έφηβος επιτίθεται σε ένα συμμαθητή του υποβοηθούμενος από κάποιον φίλο του, γιατί όπως ισχυρίζεται ο θύτης, το θύμα του μίλησε άσχημα. Τα χτυπήματα είναι σοβαρά και το θύμα μεταφέρεται στο νοσοκομείο με σπασμένα κόκαλα. Την κακοποίηση την παρακολούθησε μία μεγάλη ομάδα συμμαθητών, οι οποίοι δεν αποπειράθηκαν καν να καλέσουν κάποιο καθηγητή.
Το σχολείο δεν διενέργησε έρευνα για αυτό το περιστατικό…..
Κορίτσι 10 χρόνων, αρίστη μαθήτρια αρνείται να πάει στο σχολείο.Τρεις συμμαθήτριες την βρίζουν, την προσβάλλουν, την κοροϊδεύουν, γιατί η μητέρα της, μία πολύ επιτυχημένη επιχειρηματίας, είναι αλλοδαπή.
Όσες φορές η μητέρα πηγαίνει στο σχολείο για το πρόβλημα, το σχολείο την καθησυχάζει ή αντεπιτίθεται με παράπονα για το παιδί. Η μητέρα συζητά την αλλαγή σχολείου, η οποία διευκολύνεται μόνο όταν αυτή απειλεί με δημοσιοποίηση της κακοποίησης.
Μητέρα παιδιού ηλικίας 11 χρονών αναφέρει ότι το παιδί της έχει πέσει θύμα τακτικής κακοποίησης από άλλα αγόρια. Η μητέρα επισκέπτεται το σχολείο, το οποίο αρνείται τα γεγονότα!
Η μητέρα έρχεται θορυβημένη όταν το παιδί παίρνει ένα ιδιόχειρο γράμμα από τον αρχηγό της συμμορίας, το οποίο περιέχει απειλές θανάτου. Η μητέρα πρωτοκολλά στη γραμματεία του σχολείου επιστολή, στην οποία καθιστά το σχολείο υπεύθυνο για την ακεραιότητα του παιδιού της κατά την σχολική ημέρα. Το σχολείο ενοχλήθηκε βαθύτατα αλλά πήρε μέτρα.
Μαθήτρια 15 χρόνων αναφέρει ότι διέκοψε την από μερικών μηνών σχέση της με ένα αγόρι 16 χρόνων. Ο νεαρός για να την εκδικηθεί έβαλε στο Facebook φωτογραφίες με την καινούργια κοπέλα του, συκοφάντησε την πρώην φίλη του και, δημοσιοποίησε μυστικά τους. Το κορίτσι αισθάνθηκε προσβεβλημένο, θυμωμένο και ήταν έτοιμο να εκδικηθεί με ακόμα χειρότερο τρόπο επίσης μέσα στο Facebook. Αυτό με προσπάθεια αποτράπηκε.
Αγόρι 14 χρονών έρχεται για παιδοψυχιατρική εκτίμηση επειδή ή αποφεύγει παντελώς να μιλήσει ή μιλάει με πολύ χαμηλή σχεδόν ακατάληπτη φωνή. Συγχρόνως η σχολική του επίδοση παρουσιάζει μεγάλη κάμψη. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, χωρίς τους γονείς, το παιδί αποκάλυψε ότι οι συμμαθητές του τον αποκαλούν ομοφυλόφιλο ιδιαίτερα λόγω της ψηλής φωνής του. Το παιδί παρουσίαζε και άλλα εξωτερικά στοιχεία θηλυπρεπούς συμπεριφοράς, στα οποία δεν είχαν επικεντρωθεί τα παιδιά. Το παιδί είχε κλινική κατάθλιψη και ιδέες αυτοκτονίας. Οι γονείς ανέφεραν, ότι δεν είχαν επίγνωση της κακοποίησης.
Όταν ο πατέρας απευθύνθηκε στο σχολείο του ειπώθηκε, ότι ο κύριος υπαίτιος για τα γεγονότα που υποτίμησαν σημαντικά ήταν ο γιος του.
Μητέρα επισκέπτεται το σχολείο γιατί ο γιος της μαθητής 1ης δημοτικού παραπονιέται, ότι οι συμμαθητές του τον κοροϊδεύουν, τον φτύνουν και τον χτυπάνε. Η απόκριση της δασκάλας «Αα ναι θα είναι ο Γιώργος που τα κάνει αυτά. Έχει σχηματίσει μία συμμορία!!!! και κατά διαστήματα επιτίθενται σε κάποιο παιδί. Προφανώς τώρα έχουν κάνει στόχο το παιδί σας». Καμία παρέμβαση…
Πολλές φορές η βία είναι αποτέλεσμα της κακής πολιτικής του σχολείου και των συγκρουσιακών σχέσεων μεταξύ του προσωπικού (Neil Marr – Bullycide : Death at Playtime).
Ένας δάσκαλος που ο ίδιος ασκεί βία είτε προς τους μαθητές του ή τους συναδέλφους του… θα διδάξει και την βία στους μαθητές!
Πολλές φορές το παιδί που δέχεται βία θεωρείται υπεύθυνο για αυτό το γεγονός, όπως πολλές φορές, το θύμα βιασμού θεωρείται ότι αυτό προκάλεσε το βιασμό του.
Αυτού του είδους η θυματοποίηση στοχεύει στην απόκρυψη του γεγονότος ότι το άτομο που μαθαίνει για το συμβάν, αλλά αρνείται να αντιδράσει, στερείται ακεραιότητας, ωριμότητας και δεν έχει τον έλεγχο της κατάστασης.
Στα παραπάνω παραδείγματα, όπως βλέπουμε, οι περισσότεροι δάσκαλοι κατηγόρησαν το παιδί θύμα ή την οικογένεια του για να αποτρέψουν με αυτό τον τρόπο την εστίαση στην δική τους ανικανότητα…. Ο κύκλος της ευθύνης την βίας στο σχολείο ξεκινά απ’ τους ενήλικες.
Γράφει η Σάντυ Αθανασοπούλου :
Διαβάζοντας τα παραπάνω παραδείγματα και ενθυμούμενοι τα παραδείγματα της Βέροιας (Άλεξ) και της Αμαρύνθου (Χυδαία ψυχική και σωματική κακοποίηση κοριτσιού – μετανάστριας) καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ένα σχολείο πρέπει πρώτα από όλα να έχει ένα σχέδιο πρόληψης και καταστολής της βίας.
Προσοχή! Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί δεν πρέπει ποτέ να πουν στο παιδί που δέχεται βία να αντιδράσει με τον ίδιο τρόπο, γιατί αυτή η αντίδραση θα συνεχίσει τον κύκλο της βίας.
Όχι υπερβολικές αντιδράσεις. Πρέπει να ενημερώνουμε την διεύθυνση του σχολείου και σε επικίνδυνες καταστάσεις ακόμη και την αστυνομία. Στα πλαίσια της πρόληψης έχουν εφαρμοστεί προγράμματα κατά της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού. (Νορβηγικό μοντέλο Dan Olweus, Φιλανδικό μοντέλο Kivakoulou (=”ωραίο σχολείο”), Ιρλανδικό μοντέλο και στην Ελλάδα το Ε.Ψ.Υ.Π.Ε “STOP στην ενδοσχολική βία”)
Η αποτελεσματικότητα οφείλεται στην υιοθέτηση μιας πολιτικής που σταματά την αναπαραγωγή βίας. Το bullying είναι η αναπαράσταση της βίας που επικρατεί στην ευρύτερη κοινωνία και την οποία το παιδί γεύεται μέσα στην οικογένεια, τον κοινωνικό περίγυρο, αλλά και την μαθαίνει από τα videogames, το σινεμά, την τηλεόραση και ακόμη και από τα δελτία ειδήσεων. Κακά παραδείγματα είναι οι γονείς που ξεσπούν ο ένας πάνω στον άλλο, ο οδηγός που βρίζει όλους τους άλλους που τολμούν να χρησιμοποιήσουν το ίδιο δρόμο με αυτόν.
Οι εικόνες που έρχονται από τα ρεπορτάζ στην Συρία και από τους Τζιχαντιστές επηρεάζουν αρνητικά την παιδική και εφηβική ψυχή. Τυχαίο είναι άλλωστε ότι οι Τζιχαντιστές είναι παιδιά που μεγάλωσαν στο δυτικό κόσμο; Επιπλέον, το σημερινό σχολείο με την εντατικοποίηση περιορίζει την δημιουργική φαντασία των μαθητών και μειώνει την συναισθηματική νοημοσύνη.
Όταν απουσιάζει, λοιπόν, η “ενσυναίσθηση”, η ικανότητα, δηλαδή, του να μπορεί να μπει κάποιος στην θέση του άλλου και να τον κατανοήσει, να δείξει “έλεος”, έτσι όπως το εννοεί ο Αριστοτέλης, τότε λοιπόν ξεκινά η βία και το bullying.
Θετικό παράδειγμα αποτελεί το 132 Δημοτικό σχολείο Αθηνών στην Γκράβα, που κατάφερε να αντιμετωπίσει προβλήματα bullying ανάμεσα σε Έλληνες και αλλοδαπούς μαθητές, με την συμμετοχή γονέων, μαθητών, καθηγητών και την δυναμική της διευθύντριας του.
Χαρακτηριστικά παιδιών-θυμάτων και θυτών :
Οι θύτες και τα θύματα έχουν κάτι κοινό : πληθώρα ψυχολογικών και οργανικών προβλημάτων.
Ενδιαφέρον είναι το θέμα της παχυσαρκίας. Στα αγόρια η παχυσαρκία σχετίζεται με επιθετική συμπεριφορά, γιατί τα μεγαλόσωμα παιδιά αποκτούν δύναμη υπεροχής έναντι των μικρόσωμων.
Στα κορίτσια η παχυσαρκία λειτουργεί διαφορετικά, τα κάνει πιο ευάλωτα στη θυματοποίηση σε ένα κόσμο που εξισώνει το σωματικό βάρος με την επιτυχία.
Οι θύτες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες :
α) Παιδιά με μεγάλη αυτοπεποίθηση, καλοί μαθητές και με μεγάλη αναγνώριση από την μαθητική κοινότητα του σχολείου τους.
β) Παιδιά με βίαιη και παραβατική συμπεριφορά και χαμηλή, συνήθως, σχολική επίδοση.
Τα παιδιά-θύτες συνήθως έχουν :
α) Οικογενειακά προβλήματα που το σχολείο τα αγνοεί
β) Υποστεί κακοποίηση στο σπίτι
γ) Γίνει τα ίδια θύματα και για να αμυνθούν μετατράπηκαν σε θύτες
δ) Κακά πρότυπα, κακές παρέες
ε) Παραμέληση απ’ την οικογένεια
στ) Διαταραχή αγωγής
Ο Olweus (Πανεπιστήμιο Bergen – Νορβηγία) αναφέρει ότι το 60% των αγοριών που ασκούν bullying στην έκτη δημοτικού και τρίτη γυμνασίου, όταν έγιναν 24 χρονών είχαν στο ενεργητικό τους τουλάχιστον μια καταδίκη.
Tα παιδιά θύματα παρουσιάζουν μια ασαφή εικόνα, συνήθως, είναι παιδιά με άγχος και κατάθλιψη, δίχως αυτοπεποίθηση και χαμηλή σχολική επίδοση.
Η θυματοποίηση γίνεται κυρίως σε ηλικία 5-7 ετών και τα συνοδεύει σε όλη την υπόλοιπη ζωή τους.
Η ομάδα των θυμάτων έχει περισσότερα εσωτερικευμένα προβλήματα απ’ ότι η ομάδα ελέγχου και παίρνει λιγότερη ευχαρίστηση στο σχολείο ή, αργότερα, στην εργασία απ ότι ένα φυσιολογικό άτομο
